Product SiteDocumentation Site

5.4. Pakketten Manipuleren met dpkg

dpkg is het basis commando om Debian pakketten op het systeem te behandelen. als je een .deb pakket hebt, is het dpkg dat de installatie of analyse van hun inhoud toelaat. Maar dit programma heeft slechts een gedeeltelijk zocht op het Debian universum: het weet wat er geïnstalleerd is op het systeem, en wat er wordt gegeven op de commando regel, maar het weet niks over de andere beschikbare pakketten. Zodoende zal het falen als een afhankelijkheid niet voldaan is. Gereedschappen zoals apt en aptitude in het tegendeel, zullen een lijst met afhankelijkheden maken om alles zo automatisch mogelijk te installeren.

5.4.1. Pakketten Installeren

dpkg is, bovenal, het gereedschap voor het installeren van reeds beschikbare Debian pakketen (omdat het niks download). Om dit te doen, gebruiken we de -i of --install optie.

Voorbeeld 5.2. Installatie van een pakket met dpkg

# dpkg -i man-db_2.9.4-2_amd64.deb
(Reading database ... 227466 files and directories currently installed.)
Preparing to unpack man-db_2.9.4-2_amd64.deb ...
Unpacking man-db (2.9.4-2) over (2.8.5-2) ...
Setting up man-db (2.9.4-2) ...
Updating database of manual pages ...
man-db.service is a disabled or a static unit not running, not starting it.
Processing triggers for mailcap (3.69) ...
We kunnen de verschillende stappen zien die dpkg uitvoert; we weten dus op welk punt iedere fout kan gebeuren. De installatie kan ook uitgevoerd worden in twee fasen: eerst uitpakken, dan configuratie. apt maakt hier gebruik van, door het aantal aanroepen van dpkg te beperken (omdat ieder oproep kostbaar is, door het laden van de databank ik het geheugen), vooral de lijst van al geïnstalleerde bestanden).

Voorbeeld 5.3. Individueel uitpakken en configuratie

# dpkg --unpack man-db_2.9.4-2_amd64.deb
(Reading database ... 227466 files and directories currently installed.)
Preparing to unpack man-db_2.9.4-2_amd64.deb ...
Unpacking man-db (2.9.4-2) over (2.9.4-2) ...
Processing triggers for mailcap (3.69) ...
# dpkg --configure man-db
Setting up man-db (2.9.4-2) ...
Updating database of manual pages ...
man-db.service is a disabled or a static unit not running, not starting it.

Soms zal dpkg falen om een pakket te installeren en een foutmelding geven; als de gebruiker beveelt om dit te negeren, zal het enkel een waarschuwing geven; het is de reden dat we de verschillende --force-* opties. Het dpkg --force-help commando, of de documentatie voor dit commando, zal een volledige lijst van deze opties geven. De meest voorkomende fout, welke je vroeger of later zal tegenkomen, is een file collision. Wanneer een pakket een bestand bevat dat al geïnstalleerd is door een ander pakket, dpkg zal weigeren om dit te installeren. De volgende melding zal dan worden weergegeven:
Bezig met uitpakken van libgdm1 van .../libgdm_3.8.3-2_amd64 ...
dpkg: fout bij verwerken van /var/cache/apt/archives/libgdm_3.8.3-2_amd64.deb (--unpack):
 proberen om '/usr/bin/gdmflexiserver' te overschrijven, welke ook in pakket gdm3 3.4.1-9 zit
In dit geval, als je denkt dat het vervangen van dit bestand geen significant risico voor de stabiliteit van jouw systeem is (wat meestal het geval is), kun je de optie --fore-overwrite gebruiken, welke dpkg verteld deze foutmelding te negeren en het bestand te overschrijven.
While there are many available --force-* options, only --force-overwrite is likely to be used regularly. These options only exist for exceptional situations, rarely encountered in Debian Stable. It is better to leave them alone as much as possible in order to respect the rules imposed by the packaging mechanism. Do not forget, these rules ensure the consistency and stability of your system.

5.4.2. Pakket verwijdering

Invoking dpkg with the -r or --remove option, followed by the name of a package, removes that package. This removal is, however, not complete: all of the configuration files, maintainer scripts, log files (system logs) and other user data handled by the package remain. That way disabling the program is easily done by uninstalling it, and it is still possible to quickly reinstall it with the same configuration. To completely remove everything associated with a package, use the -P or --purge option, followed by the package name.

Voorbeeld 5.4. Verwijdering en zuivering van het debian-cd pakket

# dpkg -r debian-cd
(Reading database ... 228705 files and directories currently installed.)
Removing debian-cd (3.1.35) ...
# dpkg -P debian-cd
(Reading database ... 228049 files and directories currently installed.)
Purging configuration files for debian-cd (3.1.35) ...

5.4.3. De Databank van dpkg bevragen en .deb bestanden inspecteren

Before concluding this section, we will study dpkg options that query the internal database in order to obtain information. Giving first the long options and then corresponding short options (that will evidently take the same possible arguments) we cite
  • --listfiles package (or -L), which lists the files installed by this package;
  • --search file (or -S), which finds the package(s) containing the file;
  • --status package (or -s), which displays the headers of an installed package;
  • --list (or -l), which displays the list of packages known to the system and their installation status;
  • --contents file.deb (or -c), which lists the files in the Debian package specified;
  • --info file.deb (or -I), which displays the headers of this Debian package.

Voorbeeld 5.5. Verschillende navragen met dpkg

$ dpkg -L base-passwd
/.
/usr
/usr/sbin
/usr/sbin/update-passwd
/usr/share
/usr/share/base-passwd
/usr/share/base-passwd/group.master
/usr/share/base-passwd/passwd.master
/usr/share/doc
/usr/share/doc/base-passwd
/usr/share/doc/base-passwd/README
/usr/share/doc/base-passwd/changelog.gz
/usr/share/doc/base-passwd/copyright
/usr/share/doc/base-passwd/users-and-groups.html
/usr/share/doc/base-passwd/users-and-groups.txt.gz
/usr/share/doc-base
/usr/share/doc-base/users-and-groups
/usr/share/lintian
/usr/share/lintian/overrides
/usr/share/lintian/overrides/base-passwd
/usr/share/man
/usr/share/man/de
/usr/share/man/de/man8
/usr/share/man/de/man8/update-passwd.8.gz
/usr/share/man/es
/usr/share/man/es/man8
/usr/share/man/es/man8/update-passwd.8.gz
/usr/share/man/fr
/usr/share/man/fr/man8
/usr/share/man/fr/man8/update-passwd.8.gz
/usr/share/man/ja
/usr/share/man/ja/man8
/usr/share/man/ja/man8/update-passwd.8.gz
/usr/share/man/man8
/usr/share/man/man8/update-passwd.8.gz
/usr/share/man/pl
/usr/share/man/pl/man8
/usr/share/man/pl/man8/update-passwd.8.gz
/usr/share/man/ru
/usr/share/man/ru/man8
/usr/share/man/ru/man8/update-passwd.8.gz
$ dpkg -S /bin/date
coreutils: /bin/date
$ dpkg -s coreutils
Package: coreutils
Essential: yes
Status: install ok installed
Priority: required
Section: utils
Installed-Size: 17478
Maintainer: Michael Stone <mstone@debian.org>
Architecture: amd64
Multi-Arch: foreign
Source: coreutils (8.32-4)
Version: 8.32-4+b1
Pre-Depends: libacl1 (>= 2.2.23), libattr1 (>= 1:2.4.44), libc6 (>= 2.28), libgmp10, libselinux1 (>= 3.1~)
Description: GNU core utilities
 This package contains the basic file, shell and text manipulation
 utilities which are expected to exist on every operating system.
 .
 Specifically, this package includes:
 arch base64 basename cat chcon chgrp chmod chown chroot cksum comm cp
 csplit cut date dd df dir dircolors dirname du echo env expand expr
 factor false flock fmt fold groups head hostid id install join link ln
 logname ls md5sum mkdir mkfifo mknod mktemp mv nice nl nohup nproc numfmt
 od paste pathchk pinky pr printenv printf ptx pwd readlink realpath rm
 rmdir runcon sha*sum seq shred sleep sort split stat stty sum sync tac
 tail tee test timeout touch tr true truncate tsort tty uname unexpand
 uniq unlink users vdir wc who whoami yes
Homepage: http://gnu.org/software/coreutils
$ dpkg -l 'b*'
Desired=Unknown/Install/Remove/Purge/Hold
| Status=Not/Inst/Conf-files/Unpacked/halF-conf/Half-inst/trig-aWait/Trig-pend
|/ Err?=(none)/Reinst-required (Status,Err: uppercase=bad)
||/ Name                       Version       Architecture Description
+++-==========================-==============-============-==================================
un  backupninja                <none>         <none>       (no description available)
un  backuppc                   <none>         <none>       (no description available)
ii  baloo-kf5                  5.78.0-3       amd64        framework for searching and manag>
un  balsa                      <none>         <none>       (no description available)
ii  baobab                     3.38.0-1       amd64        GNOME disk usage analyzer
un  base                       <none>         <none>       (no description available)
un  base-config                <none>         <none>       (no description available)
ii  base-files                 11.1           amd64        Debian base system miscellaneous >
ii  base-passwd                3.5.51         amd64        Debian base system master passwor>
ii  bash                       5.1-2+b1       amd64        GNU Bourne Again SHell
[..]
$ dpkg -c /var/cache/apt/archives/bash_5.1-3+b1_amd64.deb
drwxr-xr-x root/root         0 2021-07-25 20:43 ./
drwxr-xr-x root/root         0 2021-07-25 20:43 ./bin/
-rwxr-xr-x root/root   1234376 2021-07-25 20:43 ./bin/bash
drwxr-xr-x root/root         0 2021-07-25 20:43 ./etc/
-rw-r--r-- root/root      1994 2021-07-25 20:43 ./etc/bash.bashrc
drwxr-xr-x root/root         0 2021-07-25 20:43 ./etc/skel/
-rw-r--r-- root/root       220 2021-07-25 20:43 ./etc/skel/.bash_logout
-rw-r--r-- root/root      3526 2021-07-25 20:43 ./etc/skel/.bashrc
-rw-r--r-- root/root       807 2021-07-25 20:43 ./etc/skel/.profile
drwxr-xr-x root/root         0 2021-07-25 20:43 ./usr/
drwxr-xr-x root/root         0 2021-07-25 20:43 ./usr/bin/
-rwxr-xr-x root/root      6759 2021-07-25 20:43 ./usr/bin/bashbug
-rwxr-xr-x root/root     14648 2021-07-25 20:43 ./usr/bin/clear_console
drwxr-xr-x root/root         0 2021-07-25 20:43 ./usr/share/
drwxr-xr-x root/root         0 2021-07-25 20:43 ./usr/share/doc/
[..]
$ dpkg -I /var/cache/apt/archives/bash_5.1-3+b1_amd64.deb
 new Debian package, version 2.0.
 size 1416600 bytes: control archive=7256 bytes.
      77 bytes,     4 lines      conffiles
    1030 bytes,    27 lines      control
    4511 bytes,    64 lines      md5sums
     603 bytes,    31 lines   *  postinst             #!/bin/bash
     500 bytes,    25 lines   *  postrm               #!/bin/sh
   14536 bytes,    33 lines   *  preinst              
     289 bytes,    22 lines   *  prerm                #!/bin/bash
 Package: bash
 Source: bash (5.1-3)
 Version: 5.1-3+b1
 Architecture: amd64
 Essential: yes
 Maintainer: Matthias Klose <doko@debian.org>
 Installed-Size: 6470
 Pre-Depends: libc6 (>= 2.25), libtinfo6 (>= 6)
 Depends: base-files (>= 2.1.12), debianutils (>= 2.15)
 Recommends: bash-completion (>= 20060301-0)
 Suggests: bash-doc
 Conflicts: bash-completion (<< 20060301-0)
 Replaces: bash-completion (<< 20060301-0), bash-doc (<= 2.05-1)
 Section: shells
 Priority: required
 Multi-Arch: foreign
 Homepage: http://tiswww.case.edu/php/chet/bash/bashtop.html
 Description: GNU Bourne Again SHell
  Bash is an sh-compatible command language interpreter that executes
  commands read from the standard input or from a file.  Bash also
  incorporates useful features from the Korn and C shells (ksh and csh).
  .
  Bash is ultimately intended to be a conformant implementation of the
  IEEE POSIX Shell and Tools specification (IEEE Working Group 1003.2).
  .
  The Programmable Completion Code, by Ian Macdonald, is now found in
  the bash-completion package.

5.4.4. Het log bestand van dpkg

dpkg houdt in /var/log/dpkg.log een log bij van al zijn acties. Dit log is extreem uitgebreid, omdat het details bevat van ieder stadium waarin pakketten behandeld orden door dpkg. Buiten een manier om het gedrag van dpkg te volgen, helpt het bovenal, om een historiek van de ontwikkeling van het systeem bij te houden: men kan het exacte moment van installatie of update van ieder pakket zien en deze informatie kan extreem behulpzaam zijn in het begrijpen van recente veranderingen in het gedrag. Verder, door het bijhouden van alle versies, is het kruiscontrole met changelog.Debian.gz voor de pakketten in kwestie gemakkelijk of zelfs met online fouten rapporten.

5.4.5. Multi-Arch Ondersteuning

Alle Debian pakketten hebben een Architectuur veld in hun controle informatie. Dit veld kan ofwel “all” bevatten (voor pakketten die architectuur onafhankelijk zijn) of de naam van de doel architectuur (zoals “amd64”, “armhf”, …). In het laatste geval, zal dpkg, als standaard, enkel de installatie van het pakket toestaan als de architectuur overeenkomt met de architectuur van de gastheer zoals gerapporteerd door dpkg --print-architecture.
Deze beperking verzekerd dat de gebruiker niet zal eindigen met binaire pakketten die gecompileerd zijn voor een foute architectuur. Alles zou perfect zijn behalve dat (sommige) computers binaire programma's voor meerdere architecturen, ofwel natuurlijk (een “amd64“ systeem kan “i386“ binaire programma's draaien) of via emulatoren.

5.4.5.1. Multi-Arch activeren

De multi-arch ondersteuning van dpkg laat de gebruikers toe “vreemde architecturen” die op het huidige systeem geïnstalleerd kunnen worden te definiëren. Dis is simpelweg gedaan met dpkg --add-architecture zoals in het voorbeeld hieronder. Er is een overeenkomstig commando dpkg --remove-architecture om de ondersteuning voor een vreemde architectuur te laten vallen, maar het kan enkel gebruikt worden wanneer er geen pakketten voor deze architectuur over zijn.
# dpkg --print-architecture
amd64
# dpkg --print-foreign-architectures
# dpkg -i gcc-9-base_9.3.0-22_armhf.deb
dpkg: error processing archive gcc-9-base_9.3.0-22_armhf.deb (--install):
 package architecture (armhf) does not match system (amd64)
Errors were encountered while processing:
 gcc-9-base_9.3.0-22_armhf.deb
# dpkg --add-architecture armhf
# dpkg --add-architecture armel
# dpkg --print-foreign-architectures
armhf
armel
# dpkg -i gcc-9-base_9.3.0-22_armhf.deb
(Reading database ... 456367 files and directories currently installed.)
Preparing to unpack gcc-9-base_9.3.0-22_armhf.deb ...
Unpacking gcc-9-base:armhf (9.3.0-22) ...
Setting up gcc-9-base:armhf (9.3.0-22) ...
# dpkg --remove-architecture armhf
dpkg: error: cannot remove architecture 'armhf' currently in use by the database
# dpkg --remove-architecture armel
# dpkg --print-foreign-architectures
armhf

5.4.5.2. Multi-Arch Gerelateerde Veranderingen

To make multi-arch actually useful and usable, libraries had to be repackaged and moved to an architecture-specific directory so that multiple copies (targeting different architectures) can be installed alongside. Such updated packages contain the “Multi-Arch: same” header field to tell the packaging system that the various architectures of the package can be safely co-installed (and that those packages can only satisfy dependencies of packages of the same architecture). The most important libraries have been converted since the introduction of multi-arch in Debian 7 Wheezy, but there are many libraries that will likely never be converted unless someone specifically requests it (through a bug report for example).
$ dpkg -s gcc-9-base
dpkg-query: error: --status needs a valid package name but 'gcc-9-base' is not: ambiguous package name 'gcc-9-base' with more than one installed instance

Use --help for help about querying packages.
$ dpkg -s gcc-9-base:amd64 gcc-9-base:armhf | grep ^Multi
Multi-Arch: same
Multi-Arch: same
$ dpkg -L libgcc-s1:amd64 |grep .so
/lib/x86_64-linux-gnu/libgcc_s.so.1
$ dpkg -S /usr/share/doc/gcc-9-base/copyright
gcc-9-base:amd64, gcc-9-base:armhf: /usr/share/doc/gcc-9-base/copyright
Het is noemenswaardig dat dezelfde Multi-Arch: same pakketten hun met gekwalificeerde architectuur genoemd moeten worden om ondubbelzinnig identificeerbaar te zijn. Ze hebben ook de mogelijkheid om bestanden te delen met andere instanties van hetzelfde pakket; dpkg verzekerd dat alle pakketten bit-voor-bit identieke bestanden hebben als ze gedeeld worden. Last but not least, alle instanties van een pakket moeten dezelfde versie hebben, Ze moeten dus samen ge-upgrade worden.
Multi-Arch ondersteuning brengt ook enkele interessante uitdagingen mee in de manier waarop afhankelijkheden worden behandeld. Voldoen aan een afhankelijkheid vereist een pakket gemarkeerd met “Multi-Arch: foreign” of een pakket wiens architectuur overeenkomt met een van de pakketten die de afhankelijkheid aangeeft (bij het afhandelen van afhankelijkheden worden architectuur-onafhankelijke pakketten beschouwd als van dezelfde architectuur als de gastheer). Een afhankelijkheid kan ook afgezwakt worden om ieder architectuur toe te staan om het af te handelen, met de package:any syntaxis, maar vreemde pakketten kunnen enkel zo'n afhankelijkheid oplossin als ze gemarkeerd zijn als “Multi-Arch: allowed”.