Hoofdstuk 5. Pakketten Systeem: Gereedschap en Fundamentele Principes

Als een Debian systeem beheerder, zal je routinematig .deb pakketten behandelen, omdat ze consistente functionele eenheden bevatten (applicaties, documentatie, enz.), wiens installatie en onderhoud ze faciliteren. Het is daarom een goed idee om te weten wat ze zijn en hoe ze te gebruiken.

Dit hoofdstuk beschrijft de structuur en inhoud van “binaire” en “bron” pakketten. De eerste zijn dpkg bestanden rechtstreeks bruikbaar door dpkg, terwijl de laatste de bron code bevatten en instructies om het binaire pakket te bouwen.

5.1. Structuur van een Binair Pakket

Het Debian pakket formaat is ontworpen zo dat de inhoud ge-extraheert kan worden op ieder Unix systeem dat de klassieke commando's ar, tar en xz of soms gzip of bzip2) heeft. Dit lijkt een triviale eigenschap maar is belangrijk, vooral voor draagbaarheid en ramphestel.

Imagine, for example, that you mistakenly deleted the dpkg program, and that you could thus no longer install Debian packages. dpkg being a Debian package itself, it would seem your system would be done for... Fortunately, you know the format of a package and can therefore download the .deb file of the dpkg package and install it manually (see sidebar GEREEDSCHAP dpkg, APT en ar). If by some misfortune one or more of the programs ar, tar or gzip/xz/bzip2 have disappeared, you will only need to copy the missing program from another system (since each of these operates in a completely autonomous manner, without dependencies, a simple copy will suffice). If your system suffered some even more outrageous fortune, and even these don't work (maybe the deepest system libraries are missing?), you should try the static version of busybox (provided in the busybox-static package), which is even more self-contained, and provides subcommands such as busybox ar, busybox tar and busybox xz.

In case of a misfortune you better also have a backup of your system (see Paragraaf 9.10, “Backup”).

GEREEDSCHAP dpkg, APT en ar

dpkg is een programma dat .deb bestanden (binaire paketten) behandeld, vooral extraheren, analyseren en uitpakken.

APT (de afkorting voor "Advanced Packaging Tool") is een groep van programma's welke het uitvoeren van hogere-niveau aanpassingen aan het systeem toelaat: Installeren of verwijderen van een pakket (terwijl de afhankelijkheden tevreden worden gehouden), het systeem updaten en upgraden, de beschikbare pakketten weergeven, enz.

As for the ar program, provided by the binutils package, it allows handling files of the same name:

ar t archive displays the list of files contained in such an archive,
ar x archive extracts the files from the archive into the current working directory,
ar d archive file deletes a file from the archive, etc.

Its man page ar(1) documents all its other features. ar is a very rudimentary tool that a Unix administrator would only use on rare occasions, but admins routinely use tar, a more evolved archive and file management program. This is why it is easy to restore dpkg in the event of an erroneous deletion. You would only have to download the Debian package and extract the content from the data.tar.xz archive in the system's root (/):

# ar x dpkg_1.20.9_amd64.deb
# tar -C / -p -xJf data.tar.xz

TERUG NAAR DE BASIS Man pagina notatie

Het kan verwarrend zijn voor beginners om referenties naar “ar(1)” te vinden in de literatuur. Dit is meestal een handige manier om te verwijzen naar de man pagina's genaamd ar in sectie 1.

Deze notiatie wordt soms ook gebruikt om dubbelzinnigheden te voorkomen. Bij voorbeeld om het verschil tussen het printf commando dat ook kan aangegeven worden door printf(1) en de printf functie in de C programmeertaal, naar welke ook gerefereerd kan worden as printf(3).

Hoofdstuk 7, Problemen Oplossen en Relevante Informatie Vinden bespreekt manual pagina's in meer detail (zie Hoofdstuk 7, Problemen Oplossen en Relevante Informatie Vinden).

Kijk naar de inhoud van een .deb bestand:

$ ar t dpkg_1.20.9_amd64.deb
debian-binary
control.tar.gz
data.tar.xz
$ ar x dpkg_1.20.9_amd64.deb
$ ls
control.tar.gz  data.tar.xz  debian-binary  dpkg_1.20.9_amd64.deb
$ tar tJf data.tar.xz | head -n 16
./
./etc/
./etc/alternatives/
./etc/alternatives/README
./etc/cron.daily/
./etc/cron.daily/dpkg
./etc/dpkg/
./etc/dpkg/dpkg.cfg
./etc/dpkg/dpkg.cfg.d/
./etc/logrotate.d/
./etc/logrotate.d/alternatives
./etc/logrotate.d/dpkg
./sbin/
./sbin/start-stop-daemon
./usr/
./usr/bin/
$ tar tJf control.tar.xz
./
./conffiles
./control
./md5sums
./postrm
$ cat debian-binary
2.0

Zoals je kunt zien bestaat het ar archief van een Debian pakket drie bestanden:

debian-binair: This is a text file which simply indicates the version of the .deb file package format version. In Debian Bullseye it is still version 2.0.
control.tar.xz: This archive file contains all of the available meta-information, like the name and version of the package as well as some scripts to run before, during or after (un-)installation of it. Some of the meta-information allows package management tools to determine if it is possible to install or uninstall it, for example according to the list of packages already on the machine, and if files shipped have been modified locally.
data.tar.xz, data.tar.bz2, data.tar.gz: This archive contains all of the files to be extracted from the package; this is where the executable files, libraries, documentation, etc., are all stored. Packages may use different compression formats, in which case the file will be named differently for xz, bzip2 or gzip.